Dit is het tweede boek in de serie Mindful Organiseren. In totaal zijn er vier gepland, waarvan de eerste, “Mindful Organiseren”, reeds verscheen in 2009 (herzien in 2011). Helaas is dit boek mij (nog) niet bekend, maar over het algemeen ben ik zeer gecharmeerd van het HRO gedachtegoed waarop het geheel stoelt. De heren van Apollo 13 (waaronder de auteurs van dit boek) zijn tevens de initiatiefnemers van de HRO Academy en de verwachtingen zijn daarom relatief hoog. Het derde en vierde deel in de serie, respectievelijk “Strategieboek Mindful Organiseren” en “Inspiratieboek Mindful Organiseren”, zijn gepland voor later dit jaar.
Wat is mindfulness ook alweer? De laatste jaren is natuurlijk de new age en zelfhulp-branche een beetje aan de haal gegaan met het begrip (gericht op het individu), maar in een veiligheidscontext (gericht op groepen en organisaties) moeten we terug naar het onvolprezen werk van Weick en Sutcliffe met hun klassieker “Managing The Unexpected”. Daarin wordt ‘collective mindfulness’ gekarakteriseerd aan de hand van vijf elementen:
- Alert zijn op het onverwachte
- Terughoudendheid t.o.v. simplificatie
- Operatie staat centraal
- Commitment m.b.t. herstelvermogen
- Vertrouwen op expertise
Deze karakteristieken worden overigens in hoofdstuk 2 besproken. Voorafgaand is in het inleidende hoofdstuk onze wereld geschetst als vluchtig, onzeker, complex en ambigu. De geijkte manier om dit onder controle te krijgen is door “meer regels”, maar deze aanpak is beperkt. Daarom is een veerkrachtige en alerte aanpak nodig als aanvulling.
Hoofdstuk 3 kijkt beknopt naar organiseren, delen van ervaring en beïnvloeden van (individueel en collectief) gedrag en hoofdstuk 4 geeft een inleiding tot de oefeningen en methodes aan die het grootste deel van dit boek beslaan. Dit is namelijk niet persé een boek om van kaft tot kaft te lezen. Het is echt een praktijkboek met een groot aantal praktische leiddraden hoe dingen aangepakt kunnen worden. Deze kunnen dus naar behoefte worden geraadpleegd.
Hoofdstuk 5 bevat deze gereedschapskist die tot aan de nok gevuld is met 90 methodes en oefeningen. Het hoofdstuk beslaat maar liefst 247 van de 315 paginas. Wat zit er zoal in de gereedschapskist? Toen ik het boek voor de eerste keer opensloeg viel mijn oog bijvoorbeeld toevallig op een stap-voor-stap beschrijving van een ‘Blame free-evaluatie van ongewenste gebeurtenissen’. Echter, stap-voor-stap moet niet worden misverstaan als een simpel checklijstje. Er worden achtergronden en doelstellingen uitgediept, er wordt een voorbeeld besproken, een hulpmiddel (hoe maak je een tijdlijn) wordt aangereikt en in een intermezzo wordt nog uit de doeken gedaan wat ‘blame free’ eigenlijk betekent.
De inhoud van de gereedschappenkist is zeer gevarieerd en te uitgebreid om hier volledig te bespreken, maar de lezer vindt o.a. methodieken rond onverwachte gebeurtenissen, interpersoonlijke vaardigheden en dingen rond leiderschap. De scope is ook van lange termijn tot alledaagse methodieken en omvat alle niveau’s van de organisatie.
Na de gereedschapskist maakt hoofdstuk 6 de stap terug naar de praktijk en doet dat onder andere aan de hand van een aantal veel gestelde vragen. Hoofstuk 7 tenslotte geeft een met 2 paginas zeer beknopte en heldere samenvatting. Het boek sluit af met overzicht van de methodieken (met aangegeven welk soort groep en tijdsgebruik) en een literatuuroverzicht. Een klein minpuntje is dat er geen trefwoordenregister is.
Mijn verwachtigen werden absoluut waargemaakt. Een prachtig en praktisch boek dat behoort te liggen op de hoek van de bureau’s van veel veiligheidskundigen en managers. Ik moet nu zorgen de andere delen ook in de kast te krijgen. En trouwens, welk ander vakboek kan pronken met een gedicht van Jules Deelder op blz 290?
ISBN 978-94-90463-46-5 (verkrijgbaar bij Mediawerf)
N.B. Een Engelse versie schijnt in de maak te zijn!
Lees de complete recensie uit NVVK Info 2016/03 hier.